Causaliteit. Daar geloven we in. Een gevolg heeft altijd een oorzaak. Het zou te gek voor woorden zijn als de dingen zomaar voor de grap zouden gebeuren. Hoe krijg je dan ooit ‘grip’ op de werkelijkheid?
De oorzaak staat aan het begin (‘oer’) van de ontwikkeling die naar het gevolg leidt. Tijdens die ontwikkeling spelen altijd ook andere factoren/krachten mee. Het precieze gevolg is resultaat van die totale ontwikkeling. In werkelijkheid hangt misschien niet alles met alles samen maar wel veel met veel.
Elke oorzaak en elk gevolg heeft ook “iets onbepaalds”. Als je boven op een toren van 20 meter hoog staat en een steen van 1 kilogram naar beneden laat vallen kun je ongeveer voorspellen met welke snelheid die steen de aarde zal raken. Ongeveer maar niet precies. De exacte zwaartekracht op dat punt, windvlagen, de draaiing van de aarde leveren een minieme onzekerheid op. Ook heeft het instrument waarmee je de inslagsnelheid meet altijd een beperkte precisie.
In theorie heeft dezelfde oorzaak altijd hetzelfde gevolg. In werkelijkheid zou dat ook zo kunnen zijn. Maar in werkelijkheid is nooit sprake van ‘dezelfde oorzaak’. Als je maar precies genoeg kijkt is elke -op het eerste gezicht identieke- oorzaak toch steeds weer net even anders.
Niet alles is voorbestemd, want de werkelijkheid is complexer dan welke theorie dan ook. En dat is prettig want zo leer je nog eens wat.
En misschien ligt in dat ‘onbepaalde’ van oorzaak en gevolg wel de vrijheid die je hebt verscholen; de ruimte om de dingen toch net even anders te doen. Aan de wetten van de natuur valt niet te ontkomen, maar ze leggen niet tot in de details op wat je moet doen.
Een uitspraak van Saswitha schiet me te binnen:
We gillen om vrijheid, maar we willen het niet doen. We willen het niet pakken. In de kleine dingen moet je juist leren de vrijheid te zoeken.
Doe ’t eens anders. Wat dan ook …